قند پنهان دشمن دندان هایتان (قسمت اول)
قند پنهان ، یکی از بزرگترین تهدیدها برای سلامت دندان هاست. باکتری های موجود در دهان از قند تغذیه کرده و اسید تولید میکنند که به مرور زمان مینای دندان را تخریب کرده و باعث پوسیدگی می‌شود. این فرایند نه تنها به دندان ها بلکه به لثه ها نیز آسیب می‌رساند. شناسایی و کاهش مصرف قندهای پنهان و انتخاب غذاهای سالم، برای حفظ سلامت دهان و دندان ضروری است.
1. پوسیدگی دندان چطور شروع می‌شود؟
همه ما دوست داریم شیرینی بخوریم، اما قند دشمن دندان هاست! وقتی قندها روی دندان هایمان می‌مانند، باکتری های بدی که در دهانمان زندگی میکنند، آنها را می‌خورند و اسید تولید میکنند. این اسیدها مثل یک جوهر قوی، مینای دندان را کم کم حل میکنند و حفره‌هایی در آن ایجاد میکنند.
2. مراحل پوسیدگی دندان
2.1. پلاک دندان
اول از همه، باکتری ها و بقایای غذا روی دندان هایمان می‌چسبند و یک لایه چسبناک به نام پلاک تشکیل می‌دهند. این پلاک مثل یک خانه کوچک برای باکتری هاست.
2.2. تولید اسید
باکتری های داخل پلاک، قندهایی که روی دندان مانده را می‌خورند و اسید تولید میکنند. این اسیدها خیلی قوی هستند و به مینای دندان آسیب می‌رسانند.
2.3. حفره در دندان
اسیدها به تدریج مینای دندان را نرم میکنند و حفره‌هایی کوچک در آن ایجاد میکنند. این حفره‌ها در ابتدا خیلی کوچک هستند و ممکن است متوجه آنها نشویم.
2.4. پیشرفت پوسیدگی
اگر این حفره‌ها درمان نشوند، بزرگ‌تر می‌شوند و به قسمت های عمیق تر دندان نفوذ میکنند. وقتی به عصب دندان برسند، دندان درد می‌گیرد و حساس می‌شود.
3. چرا برخی افراد نسبت به دیگران بیشتر مستعد پوسیدگی دندان هستند؟
3.1. ژنتیک
برخی افراد به صورت وراثتی و به دلیل ساختار دندان ها یا میزان بزاق تولید شده، بیشتر مستعد پوسیدگی هستند.
3.2. رژیم غذایی
مصرف زیاد قندهای ساده و غذاهای چسبناک، خطر پوسیدگی را افزایش می‌دهد.
3.3. بهداشت دهان و دندان
مسواک زدن نامنظم و استفاده نکردن از نخ دندان، باعث تجمع پلاک دندان و باکتری می‌شود.
3.4. خشک شدن دهان
بزاق به خنثی سازی اسیدها و شستشوی دهان کمک می‌کند. کاهش تولید بزاق، خطر پوسیدگی را افزایش می‌دهد.
3.5. نوع قند مصرفی
قندهای ساده مانند شکر، عسل و آب نبات ها سریع تر توسط باکتری ها تجزیه می‌شوند و اسید بیشتری تولید میکنند.
3.6. فرکانس مصرف قند
هرچه دفعات مصرف قند در طول روز بیشتر باشد، فرصت بیشتری برای باکتری‌ها فراهم می‌شود تا اسید تولید کنند.
3.7. مدت زمان تماس قند با دندان
هرچه قند مدت زمان بیشتری روی دندان ها باقی بماند، آسیب بیشتری به مینای دندان وارد می‌شود.
4. قند پنهان در چه غذاهایی وجود دارند؟
قندهای پنهانی که در بسیاری از غذاهای فرآوری شده نهفته اند، تهدیدی جدی برای سلامتی محسوب می‌شوند. این قندها علاوه بر افزایش خطر پوسیدگی دندان، می‌توانند به افزایش وزن، ابتلا به دیابت نوع ۲ و بیماری های قلبی منجر شوند. مصرف بیش از حد قند باعث افزایش کالری دریافتی و بالا رفتن سطح قند خون شده و در دراز مدت به اندام های مختلف بدن آسیب می‌رساند.
5. انواع قند پنهان
قندهای پنهان به اشکال مختلف در مواد غذایی وجود دارن. برای کاهش مصرف قند، همیشه قبل از خرید و مصرف هر محصولی، برچسب مواد غذایی را به دقت مطالعه کنید و از انتخاب محصولاتی با میزان قند افزوده بالا خودداری کنید.
5.1. نوشیدنی‌ها
نوشابه های گازدار، آبمیوه‌های صنعتی، نوشیدنی های انرژی زا، چای های شیرین و قهوه‌های طعم دار.
5.2. غذاهای آماده
سوپ های آماده، غذاهای کنسرو شده
5.3. غلات صبحانه
برخی از غلات صبحانه حاوی مقدار زیادی قند افزوده هستند.
5.4. میوه‌های خشک شده
میوه های خشک شده به دلیل حذف آب، غلظت قند بالاتری دارند.
5.5. شیرینی‌ها و تنقلات
شکلات، بیسکویت، کیک، شیرینی و آب نبات
5.6. محصولات لبنی طعم‌دار
ماست طعم دار، پنیر های فرآوری شده
5.7. نوشابه‌ها
نوشابه های رژیمی حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی هستند که می‌توانند باعث پوسیدگی دندان شوند.
5.8. آبمیوه‌های صنعتی
این آبمیوه ها اغلب حاوی مقدار زیادی قند افزوده هستند.
5.9. سس‌ها و چاشنی‌ها
سس های کچاپ، سس باربیکیو و برخی چاشنی ها می‌توانند حاوی قند افزوده باشند.
6. راهکارهایی برای کاهش مصرف قند و حفظ سلامت دندان‌ها
مصرف بیش از حد قند نه تنها به سلامت کلی بدن بلکه به سلامت دندان ها نیز آسیب می‌رساند. باکتری‌های موجود در دهان از قند تغذیه کرده و اسید تولید میکنند که باعث تخریب مینای دندان، ایجاد پلاک دندان و پوسیدگی می‌شود. اگر میخواهید که از شر قند اضافی خلاص شوید و احساس سلامتی بیشتری داشته باشید، تغییر عادات غذایی می تواند به شما در رسیدن به کاهش مصرف قند کمک کند. این چند نکته ساده را امتحان کنید:
6.1. برچسب‌ها را بخوانید، قند را بشناسید
قبل از خرید هر محصولی، برچسب مواد غذایی را با دقت مطالعه کنید. به دنبال کلماتی مانند شکر، گلوکز، فروکتوز و شربت ذرت با فروکتوز بالا باشید. این قندها دشمنان سلامتی و دندان‌های شما هستند!
6.2. نوشابه‌ها و آبمیوه‌های صنعتی را کنار بگذارید
این نوشیدنی ها بمب های قند پنهان هستند. به جای آن ها، آب آشامیدنی، چای بدون قند یا آبمیوه های طبیعی خانگی را جایگزین کنید.
6.3. شیرین‌کننده‌های طبیعی را امتحان کنید
استویا و عسل گزینه های سالم‌تری نسبت به شکر هستند. با این حال، در مصرف عسل نیز زیاده روی نکنید.
6.4. میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ را به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید
این مواد غذایی سرشار از فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی هستند و قندبسیار کمی دارند و انرژی مورد نیازتان را تامین میکنند.
6.5. غذاهای فرآوری شده را کاهش دهید
این غذاها اغلب حاوی قندهای پنهان و مواد افزودنی مضر هستند. سعی کنید غذاهای خانگی و تازه را جایگزین آنها کنید.
6.6. تنقلات سالم را جایگزین کنید
به جای شیرینی ها و شکلات ها، از میوه های خشک، آجیل و دانه ها به عنوان تنقلات استفاده کنید.
6.7. به تدریج تغییرات ایجاد کنید
نیازی نیست یک شبه همه عادات غذایی خود را تغییر دهید. به تدریج و گام به گام این تغییرات را در زندگی خود ایجاد کنید.
حفظ سلامت دندان ها فراتر از مسواک زدن و استفاده از نخ دندان است. تغذیه سالم، یعنی کاهش مصرف قندهای افزوده و انتخاب غذاهای طبیعی که نقش مهمی در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها دارد. همچنین، مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی و نظارت بر سلامت دهان و دندان ضروری است. با ترکیب این عوامل، می‌توانیم از لبخندی زیبا و دندانی سالم لذت ببریم.
