آشنایی با علل، علائم و درمان سرطان دهان

سرطان دهان چیست؟

سرطان دهان یک بیماری جدی است که در آن سلول‌ های دهان به طور غیر طبیعی رشد می‌کنند و تکثیر می‌شوند. این بیماری می‌تواند قسمت‌های مختلف دهان از جمله لب ‌ها، لثه‌ ها، زبان، سقف دهان و کف دهان را درگیر کند. به همین دلیل است شما نام‌ هایی مانند سرطان دهان و لثه یا سرطان زبان را شنیده اید.
اولین نشانه سرطان دهـان معمولاً یک زخم یا توده در دهان است که با گذشت زمان بهبود نمی‌یابد. این بیماری اگر زود تشخیص داده نشود، می‌ تواند به سرعت پیشرفت کند و به سایر قسمت ‌های بدن نیز سرایت کند.تشخیص زود هنگام و درمان به موقع، کلید اصلی بهبودی از سرطان دهـان است. اگر نشانه‌ های این بیماری دهانی را در خود مشاهده می‌کنید، بدون اتلاف وقت به پزشک مراجعه کنید.

1. علل سرطان دهان

علت دقیق سرطان دهان هنوز مشخص نیست، اما عوامل متعددی خطر سلامت دهان را افزایش می‌دهند.

1.1. مصرف دخانیات

سیگار، سیگار برگ و تنباکو های جویدنی از مهم‌ترین عوامل خطر محسوب می‌شوند.

1.2. مصرف بیش از حد الکل

مصرف زیاد الکل، به ویژه در کنار مصرف دخانیات، خطر ابتلا به سرطان دهان را به شدت بالا می‌برد.

1.3. ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)

برخی از انواع HPV با سرطان دهان ارتباط مستقیمی دارند.

1.4. سیستم ایمنی ضعیف

افراد با سیستم ایمنی ضعیف، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهان هستند.

1.5. سن

با افزایش سن، احتمال ابتلا به سرطان دهان نیز بیشتر می‌شود.

1.6. نور خورشید

قرار گرفتن طولانی در زیر نور آفتاب به خصوص در ناحیه لب، میتواند خطر ابتلا به سرطان لب را افزایش می‌دهد.

1.7. پیشینه خانوادگی

داشتن سابقه خانوادگی سرطان دهان میتواند احتمال ابتلا به آن را بیشتر می‌کند.

1.8. رژیم غذایی نامناسب

تغذیه نامناسب و کمبود برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.

2. علائم سرطان دهان

علائم سرطان دهان اغلب در ابتدا خفیف و قابل چشم‌ پوشی هستند، اما با پیشرفت این بیماری دهانی شدت می‌گیرند. برخی از علائم هشدار دهنده سرطان شامل این موارد هستند:

2.1. زخم‌های دهانی که بهبود نمی‌یابند

اگر زخمی در دهان دارید که بیش از دو هفته طول کشیده تا بهبود یابد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

2.2. لکه‌های سفید یا قرمز در دهان

وجود لکه ‌های سفید یا قرمز در دهان که با گذشت زمان بزرگ‌ تر می‌شوند، می‌تواند نشانه ‌ای جدی از این نوع سرطان باشد.

2.3. درد دهان یا گوش

احساس درد مداوم در دهان، زبان یا گوش می‌تواند از علائم اولیه مشکل در سلامت دهان و یا سرطان دهان باشد.

2.4. مشکل در جویدن، بلع یا صحبت کردن

اگر در جویدن و  بلعیدن غذا یا صحبت کردن مشکل دارید، به خصوص اگر با کاهش وزن همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.

2.5. تغیییر در صدا

خشونت صدا یا تغییر در کیفیت صدا به مدت طولانی می‌تواند نشانه ‌ای از مشکل جدی باشد.

2.6. لک شدن دندان‌ها

لکه‌های روی دندان‌ ها که با مسواک زدن از بین نمی‌روند، میتواند نشانه‌ ای از یک بیماری دهانی مانند سرطان باشند.

2.7. توده یا برآمدگی در دهان یا گردن

احساس هرگونه توده یا برآمدگی در دهان، گردن یا زیر فک می‌تواند نگران‌کننده باشد.

2.8. بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در دهان

اگر احساس بی‌حسی یا سوزن سوزنی در زبان یا سایر قسمت‌های دهان دارید، باید به پزشک مراجعه کنید.

2.9. بوی بد دهان مداوم

بوی بد دهان که با مسواک زدن از بین نمی‌رود، می‌تواند نشانه‌ ای جدی از عدم سلامت دهان باشد.

2.10. لق شدن دندان‌ ها بدون دلیل مشخص

اگر دندان‌ هایتان بدون دلیل واضح شروع به لق شدن کردند، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید.

2.11 احساس گیر کردن چیزی در گلو

این احساس می‌تواند نشانه‌ای از وجود یک مشکل در دهان یا گلو باشد.

توجه: این علائم ممکن است نشان‌ دهنده بیماری‌های دیگری نیز باشند. برای تشخیص دقیق، همیشه به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید.

3. انواع سرطان دهان

این بیماری انواع مختلفی دارد که هر کدام ویژگی‌ها و روش‌های درمانی خاص خود را دارند. برخی از انواع رایج سرطان دهان عبارتند از:

کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous cell carcinoma): این شایع ‌ترین نوع سرطان دهان است و از سلول‌های مسطحی که سطح داخلی دهان را می‌پوشانند، نشأت می‌گیرد.

آدنوکارسینوما: این نوع سرطان از غدد بزاقی در دهان شروع می‌شود.

ملانوم: این نوع سرطان از ملانوسیت‌ ها، سلول‌ هایی که رنگدانه تولید می‌کنند، ایجاد می‌شود و معمولاً در لب‌ ها دیده می‌شود.

لنفوم: نوعی سرطـان است که در سیستم لنفاوی رخ می‌دهد و می‌تواند در دهان نیز گسترش یابد.

سارکوم: تومورهای نادر و تهاجمی هستند که از بافت‌ های همبند مانند عضلات، استخوان‌ ها و غضروف ‌ها ایجاد می‌شوند.

4. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

زخم‌های دهانی خیلی رایج هستند و معمولا خود به خود خوب می‌شوند. اما اگر زخمی در دهان، لب یا لثه شما ایجاد شد که بعد از چند هفته خوب نشد یا بزرگ ‌تر شد، یا اگر توده‌ای در دهانتان احساس کردید، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر متوجه هر تغییر غیرعادی دیگری در دهان خود شدید، مثل لکه‌های سفید یا قرمز، بی‌حسی یا مشکل در جویدن یا قورت دادن، باید به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشانه ‌های اولیه سرطان دهان باشند. تشخیص زودهنگام این بیماری دهانی خیلی مهم است.

5. پیشگیری از سـرطان دهان

سرطان دهان یک بیماری جدی است، اما با رعایت چند نکته ساده می‌توانید خطر ابتلا به آن را به شدت کاهش دهید.

5.1. سیگار را ترک کنید

سیگار یکی از مهم ‌ترین عوامل خطر برای ابتلا به سرطان دهان است. ترک سیگار بهترین کاری است که می‌توانید برای خود انجام دهید.

5.2. مصرف الکل را کاهش دهید

مصرف زیاد الکل، به خصوص همراه با سیگار، خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش می‌دهد.

5.3. بهداشت دهان و دندان خود را جدی بگیرید

هر روز مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید و مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید تا مشکلات دهانی در مراحل اولیه تشخیص داده شوند.

5.4. لب‌ هایتان را در برابر آفتاب محافظت کنید

از کرم ضد آفتاب با SPF بالا برای محافظت از سلامت دهان و لب ‌هایتان استفاده کنید، مخصوصاً وقتی مدت طولانی در معرض آفتاب هستید.

5.5. واکسن HPV بزنید

برخی از انواع ویروس HPV با سرطان دهان مرتبط هستند. واکسن HPV می‌تواند از ابتلا به این نوع سرطان پیشگیری کند.

5.6. تغذیه سالم داشته باشید

میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان بخورید. این غذاها به تقویت سیستم ایمنی بدن و مبارزه با بیماری‌ ها و به سلامت دهان شما کمک می‌کنند.

5.7. غذاهای فرآوری شده کمتر مصرف کنید

غذاهای فرآوری شده اغلب حاوی مواد افزودنی مضر هستند که می‌توانند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند.

6. روش‌های درمانی سرطـان دهان

درمان سرطان دهان معمولا ترکیبی از چند روش است و پزشکان برای درمان این بیماری دهانی از روش‌ هایی مختلفی استفاده می‌کنند.

6.1. جراحی

در جراحی، پزشکان تومور و بافت‌ های اطراف آن را برمی‌دارند. گاهی اوقات ممکن است بخشی از فک، زبان یا بافت‌های نرم دهان هم نیاز به برداشتن داشته باشد. انتخاب روش درمان به عوامل مختلفی مثل نوع و مرحله سرطان، محل تومور و سلامت کلی بیمار بستگی دارد.

6.2. پرتو درمانی

در این روش، از پرتوهای پر انرژی برای از بین بردن سلول ‌های سرطانی دهان استفاده می‌شود. پرتو درمانی ممکن است قبل، بعد یا به جای جراحی انجام شود.

6.3. شیمی ‌درمانی

در این درمان از از داروهای قوی برای کشتن سلول‌ های سرطانی در سراسر بدن استفاده می‌کند. این روش ممکن است به تنهایی یا همراه با جراحی و پرتو درمانی به کار رود.

6.4. درمان هدفمند

این روش درمانی از داروهایی استفاده می‌کند که به طور خاص سلول ‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند و به سلول‌ های سالم آسیبی نمی‌رسانند.

6.5. ایمونوتراپی

در این روش، سیستم ایمنی بدن تقویت می‌شود تا با سلول‌های سرطانی مبارزه کند.