دندان درآوردن کودکان ، سفری پرفراز و نشیب

دندان درآوردن کودکان، یکی از نقاط عطف مهم در دوران نوزادی و شیرخوارگی است که با چالش‌ ها و دشواری‌ هایی هم برای کودکان و هم برای والدین همراه است. شروع تشکیل دندان ها در دوران بارداری در فک نوزاد شکل می‌گیرند و دندان درآوردن کودکان نیز از حدود ۴  تا ۷ ماهگی آغاز می‌شود و می‌تواند تا ۳ سالگی ادامه یابد. با این حال، زمان دقیق رویش اولین دندان و سرعت نیش زدن و رشد دندان‌های بعدی در هر کودکی متفاوت است و تا حد زیادی به وراثت بستگی دارد. البته در موارد نادری، نوزادان با یک یا چند دندان شیری متولد میشوند و یا در هفته ‌های اول پس از زایمان، اولین دندان‌های آنها شروع به رشد می‌کنند. این موارد خاص، هیچ خطری برای سلامتی نوزاد ندارد.

این فرآیند که آزار گاهی شدید کودک را به ه‌همراه دارد با علائم مختلفی خود را نشان دهد و برای پدر و مادر نیز دردسرهایی دارد. اما آگاهی دقیق نسبت به این فرآیند، می‌تواند گذر از این مرحله را آسان‌ تر و راحت‌ تر کند. در این مقاله، به بررسی جامع و تخصصی مراحل دندان درآوردن کودکان، علائم و راهکارهای تسکین درد دندان درآوردن کودکان و مراقبت ‌های لازم در این دوران می ‌پردازیم.

1. علائم دندان درآوردن کودکان

• افزایش بزاق دهان: ترشح بیش از حد بزاق، یکی از شایع‌ ترین علائم دندان درآوردن شیری است که می‌تواند منجر به تحریک پوست اطراف دهان شود.
• تب خفیف: در برخی موارد، دندان درآوردن با تب خفیف (حدود ۳۸ درجه سانتی ‌گراد) همراه است.
• از دست دادن اشتها: ممکن است تمایل نوزاد به غذا خوردن به دلیل درد لثه ‌ها کاهش یابد.
• تورم و قرمزی لثه: در محل رویش دندان، لثه ‌ها متورم، قرمز و به تماس حساس می ‌شوند.
• بی‌خوابی و بی‌قراری: درد و ناراحتی ناشی از دندان درآوردن می‌تواند خواب شبانه نوزاد را مختل کند و او را بی‌قرار و تحریک‌پذیر نماید.
• جویدن اشیاء: تمایل به جویدن اشیاء سخت، مانند انگشتان، اسباب‌ بازی‌ ها یا لبه‌ های مبلمان، برای تسکین درد و فشار لثه ‌ها از دیگر علائم رایج دندان درآوردن است.
• اسهال: برخی از نوزادان در دوران دندان درآوردن ممکن است دچار اسهال خفیف می ‌شوند.

2. زمان بندی رویش دندان

دندان درآوردن کودکان فرآیندی تدریجی است که با نظم و ترتیب خاصی انجام می‌شود. رویش دندان‌ های شیری در کودکان در چهار مرحله اصلی اتفاق می‌افتد:

1. مرحله اول (۴ تا ۷ ماهگی): در این مرحله، اولین دندان‌ ها که معمولاً دو دندان مرکزی فک پایین (پیش‌دندان‌های میانی) هستند، از لثه بیرون می‌آیند.
2. مرحله دوم (۸ تا ۱۶ماهگی): در این مرحله، ۴ دندان پیش‌ دندان شیری دیگر (دو دندان پیش‌ دندان بالا و دو دندان پیش‌ دندان پایین) و همچنین دو دندان میانی فک بالا (پیش ‌دندان‌های مرکزی) سر بیرون می ‌آورند.
3. مرحله سوم (۱۶ تا۲۳ماهگی): در این مرحله، ۴ دندان نیش و ۴ دندان آسیاب اول (دو عدد در بالا و دو عدد در پایین) در دهان ظاهر میشوند.
4. مرحله چهارم (۲۴ تا۳۶ ماهگی): در این مرحله، آخرین گروه از دندان‌ های شیری شامل ۴ دندان آسیاب دوم (دو عدد در بالا و دو عدد در پایین) از لثه بیرون می‌آیند.

لازم به ذکر است که این جدول زمانی صرفا یک راهنمای کلی است و ممکن است در برخی کودکان، رویش دندان‌ها زودتر یا دیرتر از موعد مقرر اتفاق بیفتد. در جدول زیر، زمان  تقریبی هر گروه از دندان‌ ها علائم دندان درآوردن کودکان به طور خلاصه نشان داده شده است:

3. زود یا دیر دندان درآوردن کودکان

زمان دندان درآوردن در نوزادان زمان متفاوت است و نمی ‌توان یک زمان مشخص را برای همه در نظر گرفت. علائم دندان درآوردن کودکان نیز متفاوت است، برخی نوزادان ممکن است از ۷ تا ۱۳ ماهگی اولین دندان شیری خود را درآورند. اگر رشد عمومی نوزاد نیز مناسب نباشد، نگرانی می‌تواند موجه باشد، در غیر این صورت، اگر در آمدن دندان تا ۱۸ ماه به تأخیر بیفتد، مشورت با یک دندانپزشک کودکان مناسب است. البته دندان درآوردن زودرس نوزاد نشانه خوبی نیست و دندان‌ هایی که در سن چهار ماهگی یا کمتر بروز یافته ‌اند استحکام کافی ندارند. علت دندان درآوردن زودرس معمولاً وراثتی است.

4. راهکارهای تسکین درد دندان درآوردن کودکان:

• ماساژ لثه ‌ها: با انگشتان تمیز و به آرامی، لثه‌ های کودک را در محل رویش دندان ماساژ دهید. این کار می‌تواند به تسکین درد کمک کند.
• حلقه‌های دندانی: حلقه‌ های دندانی خنک یا مرطوب می‌توانند به بی ‌حسی لثه ‌ها و کاهش درد کمک کنند.
• محلول‌های موضعی: برخی از ژل ‌ها و پمادهای موضعی حاوی بی ‌حس‌کننده‌های موضعی مانند لیدوکائین، می‌توانند برای تسکین درد لثه ‌ها به طور موقت استفاده شوند. قبل از استفاده از این ژل ها با دندانپزشک کودکان خود وشورت کنید.
• استفاده از اسباب‌بازی‌های جویدنی: اسباب‌ بازی ‌های جویدنی سیلیکونی یا لاستیکی مخصوص دندان درآوردن، می‌توانند در تسکین درد لثه‌ ها موثر باشند.
• داروهای مسکن بدون نسخه: در صورت نیاز، می‌توانید از داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن، طبق دستور پزشک و یا دندانپزشک کودکان، برای تسکین درد و تب هنگام دندان درآوردن کودکان استفاده کنید.
• ایجاد محیطی خنک و آرام: محیطی آرام و خنک برای کودک فراهم کنید تا به راحتی استراحت کند و بخوابد.
•  استفاده از کمپرس خنک: یکی از راهکارهای ساده و موثر برای تسکین درد و ناراحتی نوزاد در این دوران، استفاده از کمپرس سرد است.

5. مراقبت‌ های لازم در دوران دندان درآوردن کودکان:

• معاینات منظم دندانپزشکی: برای اطمینان از سلامت دهان و دندان نوزاد، او را به طور مرتب برای معاینات دندانپزشکی نزد دندانپزشک کودکان ببرید.
• تمیز کردن لثه‌ها: تمیز کردن لثه‌ های نوزاد حتی قبل از رویش دندان‌ ها بسیار مهم است. این کار به پاک کردن باکتری‌ها و پلاک ‌ها از دهان نوزاد و پیشگیری از عفونت و بیماری ‌های لثه کمک می‌کند.
• بهداشت دهان کودک را رعایت کنید: با بوسیدن نوزاد یا استفاده از قاشق و لیوان مشترک با او، باکتری ‌های دهان خود را به او منتقل نکنید.
• به نوزادتان غذاهای مقوی و مغذی بدهید: برای تقویت سیستم ایمنی بدن نوزاد و کمک به او در مقابله با عفونت‌ها، به او غذاهای مقوی و مغذی مانند شیر مادر، میوه ‌ها، سبزیجات و غلات کامل بدهید.
• از دادن غذاهای سفت و چسبنده خودداری کنید: از دادن غذاهای سفت و چسبنده مانند آب‌ نبات، آجیل و میوه‌های سفت به نوزاد خودداری کنید، زیرا این غذاها غلاوه بر پوسیدگی دندان شیری کودک، می‌توانند باعث خفگی او شوند.
• از دهانشویه یا خمیر دندان استفاده نکنید: تا زمانی که دندان‌ های نوزاد درنیامده‌ اند، از دهانشویه یا خمیر دندان برای تمیز کردن لثه های کودک استفاده نکنید
• از نوشیدنی‌های قند دار پرهیز کنید: از دادن نوشیدنی‌های قنددار مانند آبمیوه، نوشابه و شربت به نوزاد خودداری کنید، زیرا این نوشیدنی‌ ها می‌توانند باعث پوسیدگی دندان ‌ها شوند.